شپش

شپش سر

شپش منحصر به هیچ طبقه خاصی نیست و تمام اقشار را مبتلا می‌کند. ابتلا به شپش یکی از بیماریهای شایع در همه سنین بویژه در سنین مدرسه می‌باشد. اگر کودک شما مبتلا به شپش شد، بدانید که بدترین اتفاق عالم برای او رخ نداده است و مهم‌ترین نکته آن است که در این خصوص والدین ترس بخود راه ندهند.

شپش سر بر خلاف شپش تنه، ناقل هیچ بیماری دیگری نیست و از این بابت نگرانی وجود ندارد.

تعریف

شپش یک انگل خارجی است و قدمت آلودگی ان به دوران قبل از تاریخ بر می‌گردد. این انگل در اغلب کشورهای جهان شایع می‌باشد. در ایالات متحده آمریکا سالانه ۱۲ – ۶ میلیون مورد ابتلا دیده شده است.

ابتلا به شپش در سنین مدرسه شایع می‌باشد و آگاهی از علائم و نشانه‌های آن در سنین مدرسه راهی موثر در جهت کنترل آلودگی است.

شپش از خون انسان تغذیه می‌نماید. بزاق شپش حاوی مواد ضد انعقادی است که از لخته شدن خون جلوگیری کرده و خارش شدیدی را موجب می‌شود. شپش قادر به پریدن و جهیدن نیست و حرکت لغزشی دارد.

طول عمر متوسط شپش ماده ۳۰ روز و رنگ آن بین خاکستری تا قرمز متغیر است. تخمهای شپش ماده بنام رشک کوچک و سفید رنگ بوده و قدرت چسبندگی به ساقه مو را دارد.

شپش به دنبال تماس نزدیک بین فردی یا هنگامی که افراد خانواده در فصول سرد و برای تامین گرما لباس بیشتری می‌پوشند شایع می‌باشد. شپش منحصر به هیچ طبقه خاصی نیست و تمام اقشار را مبتلا می‌کند.

دخترها بیشتر از پسرها به شپش سر مبتلا می‌شوند که علت آن تماس سر به سر بیشتر در این جنس می‌باشد.

شپش در آب زنده نمی‌ماند زیرااز طریق سوراخ‌های کوچکی که در اطراف بدنش بنام اسپیراکل دارد تنفس می‌کند بهمین دلیل در مناطقی مثل استخر قادر به فعالیت نیست و از طریق شنا و استخر منتقل نمی‌شود.

شپش اگر برای مدتی بدون درمان بماند می‌تواند مشکلاتی برای سلامتی فرد و دیگران ایجاد کند.

شپش اگر برای مدتی بدون درمان بماند می‌تواند مشکلاتی برای سلامتی فرد و دیگران ایجاد کند. بزرگ‌ترین مشکل، ایجاد حس مشمئز کننده‌ای است که در دوستان و اطرافیان فرد مبتلا بوجود آمده و به مختل شدن روابط بین فردی می‌انجامد.

شپش تن علاوه بر ناراحتیهایی که در اثر گزش ایجاد می‌کند، ناقل بیماری تیفوس و تب راجعه نیز می‌باشد اما شپش سر هیچگونه بیماریی را منتقل نمی‌کند.

مشخصات کلی شپش

حشره‌ای کوچک، بدون بال و خونخوار است که انگل خارجی بدن انسان بوده و می‌تواند تن، سر و عانه را آلوده کند. بنابراین سه نوع شپش وجود دارد:

• شپش سر
• شپش بدن
• شپش عانه

تخم شپش، رشک نام دارد و بیضی شکل و سفیدرنگ و به اندازه ته سنجاق می‌باشد و به مو و درز لباس می‌چسبد.

محل زندگی

• شپش سر در لابلای موهای سر زندگی می‌کند و این مناطق (عقب سر و نیز قسمت پشت گوش) را مورد گزش قرار می‌دهد.
• شپش بدن، در مسیر درزهای داخلی و چینهای لباسها زندگی می‌کند.
• شپش عانه در محل عانه است و احتمالاً در سایر نقاط بدن ممکن است مشاهده شود.

علائم

علائم ابتلا به شپش سر

خارش مداوم پشت سر و گردن که ناشی از واکنش حساسیتی نسبت به بزاق شپش می‌باشد که در حین خون خوردن از بدن انسان به پوست وارد می‌شود. اغلب اوقات وجود شپش سر ممکن است بدون علامت باشد و فقط به طور تصادفی توسط والدین، معلمین یا پرستاران مدرسه تشخیص داده شود. البته باید توجه داشت که عفونت جدید شپش سر همیشه سبب خارش سر نمی‌شود.

شپش ممکن است انسانها را در هر سنی و با هر جنسیتی مبتلا کند اما تاثیرات آن بر وضعیت تحصیلی و حالات عاطفی دانش‌آموز بارز است.

شپش سر عمدتا در نواحی پشت گوش و پس سر زندگی کرده و تخم‌گذاری می‌کند. در هنگام بیماریابی دقت به این نکته کمک کننده است. وجود غدد لنفاوی متورم و دردناک در نواحی پس سر و پشت گوش یکی از علائم مهم بیماری است.

تشخیص افتراقی

یکی ازتشخیص‌های افتراقی شپش سر وجود شوره سر می‌باشد. بعضی اوقات پوسته‌های سفید ریز مثل شوره در مو ممکن است با تخم شپش اشتباه شوند. باید توجه داشت که تخم‌های شپش به سختی کنده می‌شوند چون به قسمت ساقه می‌چسبند در حالیکه شوره سر یا سایر پوسته‌ها براحتی با برس برداشته می‌شوند.

 

علائم ابتلا به شپش بدن

• خارش شدید
• ضخیم شدن پوست

علائم ابتلا به شپش عانه

• خارش غیرقابل تحمل در ناحیه عانه
• لکه‌های آبی رنگ

راههای انتقال

• از طریق تماس مستقیم افراد سالم با افراد آلوده.
• از طریق تماس غیرمستقیم بصورت استفاده از وسایل شخصی آلوده (لباسها، پتو، ملحفه، شانه، برس، حوله، کلاه، روسری و ….)

از نظر جداسازی دانش‌آموزان نظرات مختلفی وجود دارد. معمولاً با شروع درمان به شرط رعایت نکات مورد نظر (مثل عدم استفاده از وسایل شخصی یکدیگر و مراقبت ویژه تا دو هفته) دانش آموز می‌تواند به مدرسه برود. اما امکان تکرار درمان بعد از ۱۰-۸ روز وجود دارد.

درمان

۱ – پاکسازی محیط خانه همزمان با درمان فرد باید صورت پذیرد (شپش سر معمولا در خارج از سر میزبان بیش از یک روز زنده نمی‌ماند) موارد زیر نیز توصیه می‌شوند:

• شستن لباسهایی که اخیرا استفاده شده و حوله، ملافه و مانند آن در آب جوش، لباس یا پارچه باید حدود ۲۰-۱۰ دقیقه در آب داغ بماند.
• فرش‌ها، موکت و روکش ماشین با جاروبرقی پاک شود.
• عروسک یا اسباب بازی که کودک با آن می‌خوابد به شیوه بالا شستشو شود.
• اگر بعضی اجسام قابل شستشو نیستند باید به مدت دو هفته در کیسه پلاستیکی با درب بسته نگهداری شوند.
• شانه سر، برس، گل سر و سایر اشیاء همگی با آب داغ باید شسته شوند.
• درمان کاملاً با نظر پزشک انجام پذیرد و ۱۰-۸ روز بعد از درمان دانش آموز مجدداً باید معاینه شود تا در صورت وجود آلودگی فعال درمان تغییر یا تکرار شود.
• استفاده از حشره‌کش‌ها توصیه نمی‌شود.

۲ – تمام موارد تماس احتمالی باید درمان شوند، در غیر اینصورت همیشه احتمال ابتلای مجدد وجود خواهد داشت.

۳ – شامپو پرمترین، عارضه‌ای ندارد. اما مهم این است که درست مطابق آنچه توصیه شده است استفاده شده است و بیش از حد مصرف نشوند، علاوه بر این می‌بایست شامپو پرمترین بخوبی به تمام موها مالیده شود چرا که شپش سر کشته نمی شود مگر آنکه در تماس مستقیم با دارو قرار گیرد. ضمناً مثل استفاده از هر فرآورده دارویی دیگری لازمست که در مورد مصرف در زنان باردار، مادران شیرده و نوزادان با پزشک مشورت انجام شود.

۴ – برای جدا کردن رشک‌ها، استفاده کردن از شانه‌های دندانه ریز لازم است.

۵ – به خاطر داشته باشید اگر پس از دوبار درمان مجدداً به شپش سر مبتلا شدید، این بدان معنی است که فرد مبتلا درمان نشده‌ای در نزدیکی شما وجود دارد. به هرحال با ابتلای مجدد دو دوره درمان مجدد هم لازمست.

 

طریقه مصرف شامپو پرمترین

برای مقابله با شپش می‌بایست از شامپو پرمترین استفاده کرد.

ابتدا باید موها رابا یک شامپوی دیگر به خوبی بشویید و سپس موها را بخوبی آب کشیده و خشک نمایید. آنگاه مقدار کافی از شامپو پرمترین رابکار ببرید تا تمام موها و پوست سر به خوبی به شامپو آغشته شود واجازه دهید ده دقیقه در همان حالت باقی بماند سپس موها را شسته و بخوبی آب بکشید.

نکته مهم

دوبار درمان به فاصله ۸ تا ۱۰ روز لازمست، چرا که اگرچه با درمان نخست، شپش‌های سر و اکثر تخم‌ها آن از بین می‌روند، اما از آنجایی که امکان سر برون آوردن آنها تا ۸ روز بعد از تخم‌ها وجود دارد، لذا بهتر است به فاصله ۸ تا ۱۰ روز، درمان مجدد انجام شود تا پیش از آنکه شپش‌های جدید بالغ شده و توانایی حرکت پیدا کنند از بین بروند.

عوارض جانبی

احساس سوزش، گزش، خارش، اریتم و راش ممکن است مشاهده شود.

مصرف در کودکان

برای کودکان زیر دوسال بی‌خطر بودن مصرف دارو هنوز ثابت نشده است.